روش های آموزش موسیقی به بچه ها - اردکان خبر

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ هیچکس بیشتر بدانید.

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر - طبق تحقیقات اجرا شده، بچه ها موسیقی را از زمانی که در رحم مادر هستند می شنوند و درک می نمایند و همانطور که می دانیم ارتباط بین موسیقی و رشد مغزی بچه ها امری مهم است. طبق آنالیز های اجرا شده توسط گروه متخصصین علوم اعصاب این مسئله در قسمت هایی از مغز که وظیفه پردازش صدا، مهارت های زبانی و گفتاری، تقویت شنوایی و ... را به عهده دارند بیشتر تاثیر می گذارد. همچنین آنالیز ها نشان می دهد که آموزش موسیقی به بچه ها سبب افزایش رشد شنیداری، اجتماعی، هیجانی، افزایش کارایی مغز و ... در آنان می گردد.

یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه تورنتو نیز در سال 2004 با انجام یک آزمایش نشان داد که آی کیو بچه هایی که تحت آموزش موسیقی قرار گرفتند 3 امتیاز بالاتر از بچه های معمولی بوده و دانشجویانی که به یک سونات پیانوی موتزارت گوش داده بودند، در تست هوش هشت نمره بالاتر از گروه عادی کسب کردند. طی مطالعات دیگری مهارت های ذهنی بچه ها پیش دبستانی و دبستانی، پس از آموختن موسیقی، پیشرفت های محسوسی داشته است.

پس با همه این ویژگی های مثبت در یادگیری موسیقی متوجه خواهیم شد که یادگیری موسیقی و شرکت در کلاس های موسیقی می تواند زندگی یک کودک را هم آنی و هم در بلندمدت تحت تاثیر قرار دهد.

تاریخچه و روش های آموزش موسیقی به بچه ها

در ابتدای قرن بیستم آموزش موسیقی به بچه ها کم کم شکل گرفت و رفته رفته نظریه ها و روش های مختلفی در این زمینه مطرح شد که هریک با دیگری متفاوت بود و هرکدام روی یک بخش از موسیقی تاکید می کردند. در ادامه با 5 عدد از مهم ترین روش های آموزش موسیقی به بچه ها آشنا می شویم.

1. روش ماریا مونته سوری

ماریا مونته سوری مربی و پزشک ایتالیایی و اولین کسی بود که روشی صحیح و نظام مند در آموزش موسیقی به بچه ها را ارائه داد. وی بخاطر علاقه ای که به تعلیم و تربیت بچه ها عقب مانده داشت، خانه بچه ها را در سال 1907 تاسیس کرد و تصمیم گرفت که در تعلیم و تربیت این بچه ها از موسیقی استفاده کند. در واقع مونته سوری از موسیقی به عنوان وسیله ای جهت تقویت و پرورش جنبه های مختلف رشد بچه ها استفاده کرد. او معتقد بود که توانایی های بنیادی کودک بین 3 تا 6 سالگی شکل می گیرد.

انتقادی که به روش خانم مونته سوری گرفته شده این است که فعالیت هایی که او برای بچه ها در نظر می گرفت بسیار فردی بوده و بچه ها را به کار های گروهی تشویق نمی کرد.

موضوعاتی که در روش مونته سوری در آموزش موسیقی به آن تاکید می گردد:

• آواز خواندن: با آواز خواندن، بچه ها کوشش می نمایند صدا هایی را که می شنوند، بخوانند که باعث تقویت شنوایی و سلفژ می گردد.
• حرکات ریتمیک: حرکات ریتمیک به پرورش رشد جسمی کودک یاری می نماید.
• تجربه وعمل: او معتقد بود که بچه ها خودشان باید همه چیز را تجربه نمایند و عملی یاد بگیرند.

2. روش امیل جکوز دالکروز

دالکروز - آهنگساز و پیانیست اتریشی، در اوایل قرن بیستم استاد سلفژ و هارمونی در هنرستان موسیقی ژنو سویس بود. وی رشد موسیقایی بچه ها را یکی از پایه های تعلیم و تربیت در دوران کودکی می دانست و بر خلاف خانم مونته سوری معتقد بود که فعالیت های بچه ها باید به صورت گروهی انجام گردد.

موضوعاتی که در روش دالکروز در آموزش موسیقی به بچه ها به آن تاکید می گردد:

• یوریتمیک: او معتقد بود که ریتم اولین بخش موسیقی است که باید آموزش داده گردد، چرا که همه عناصر موسیقی می توانند با ریتم خلق شوند. بنابراین در روش دالکروز از حرکات ریتمیک استفاده می گردد. او معتقد بود در آموزش موسیقی به بچه ها باید از هر دو منبع ذهن و جسم استفاده کرد و برای اینکه بتواند ذهن و جسم را در هم آمیزد از مفهوم یوریتمیک استفاده می نماید. یعنی بتوان با استفاده از حرکات بدنی مانند پریدن، قدم زدن و دست زدن مفاهیم موسیقایی مانند ریتم، تمپو، آکسان، ملودی و ... را به طور غیرمستقیم به بچه ها آموخت.
• آواز خواندن (سلفژ): تاکید فراوان بر آواز و سلفژ داشت. آموزش آواز را ابتدا از دو نت سُل و می شروع می کرد و معتقد بود که بچه ها با شروع این دو نت به دامنه وسیعی از آموزش سلفژ قبل از شروع خواندن موسیقی دست می یابند.
• بداهه نوازی: دالکروز با روش بداهه پردازی می توانست به اهداف از پیش مشخص شده ای که در آموزش موسیقی به بچه ها در نظر داشت، یعنی استفاده از تمام تسهیلات یادگیری، پرورش خلاقیت در بچه ها، هماهنگی بدنی و پیشبرد مهارت های شنوایی دست یابد.

3. روش زولتان کدای

آهنگساز، محقق موسیقی و فرهنگ فولکلور و اتنوموزیکولوژیست مجاری بود. او برای نخستین بار در تاریخ آموزش موسیقی گفت: کل جامعه باید راه و رسم آواز خوانی را بدانند. او معتقد بود موسیقی حق همه بچه ها است و بسیاری از فعالیت های هنری می بایست از سنین پایین شروع گردد. وی انتها توانست در سال 1950 موسیقی را به صورت منظم در برنامه درسی مدارس کشور خود یعنی مجارستان به اجرا درآورد.

موضوعاتی که در روش کدای در آموزش موسیقی به آن تاکید می گردد:

• موسیقی آکادمیک: کدای معتقد بود که باید موسیقی آکادمیک را به بچه ها آموزش داد تا بچه ها در معرض موسیقی نامناسب قرار نگیرند.
• سلفژ و آوازخوانی: در آموزش موسیقی قبل از هر چیز باید سلفژ را به بچه ها آموخت. به اعتقاد وی بهترین راه دستیابی برای نبوغ موسیقایی به وسیله در دسترس ترین وسیله ممکن یعنی صدای انسان امکان پذیر است. کدای در مقاله خود تحت عنوان آواز گروهی بچه ها می نویسد: آواز خوانی گروهی بسیار مهم است، یک کار گروهی خوب و شایسته، انسان هایی منضبط، با شخصیت و دارای خصلت های متعالی می سازد.

  آواز خوانی مسائل مربوط به یادگیری تکنیک های ساز های موسیقی بر طرف می گردد و دسترسی هر فرد از جمله بچه ها خردسال را به موسیقی ممکن می سازد.

  کدای برای آموزش سلفژ به بچه ها حرکات سمبلیک دست را ابداع کرد که در آن با استفاده از حرکات مختلف دست فواصل نت ها و رابطه میان آن ها را به بچه ها می آموخت. در واقع استفاده از حرکات سمبلیک دست برای آموزش موسیقی به بچه ها ویژگی خاص روش کدای می باشد.

• ایجاد محیط شاد و لذت بخش: نکته دیگری که کدای بسیار بر آن تاکید داشت این بود که اولین هدف ما در آموزش موسیقی به بچه ها باید ایجاد محیط شاد و لذت بخش باشد. برای همین در روش کدای نقش مربی بسیار پر رنگ است.
• در روش کدای پس از اینکه کودک توانست با صدای نت ها آشنا گردد و آن ها را بخواند، می توان نواختن سازها را به او آموزش داد.

4. روش ارف برای آموزش موسیقی به بچه ها

کارل ارف آهنگساز آلمانی است که در سال 1895 در آلمان به جهان آمد. نام کلاس های موسیقی کودک را از نام وی برگرفته و ارف گذاشته اند. کارل ارف نواختن موسیقی را از پنج سالگی شروع کرد و در ده سالگی نخستین ترانه خود را ساخت و آن ها را در شانزده سالگی به چاپ رسانید. ارف به موسیقی بچه ها علاقه خاصی داشت و همیشه در کوشش برای تدوین روش های آموزشی و ساختن سازهای مناسب برای آن ها بود و انتها نیز پیروز شد. وی از سال 1920 با ماری ویگمن همکاری خود را شروع نمود. ویگمن یکی از شاگردان دالکروز بود، برای همین، روش ارف در آموزش موسیقی به بچه ها، نزدیک و مانند روش دالکروز است. روش ارف نسبت به دیگر روش های آموزش موسیقی به بچه ها، روش جامع تر و عینی تری است.

موضوعاتی که در روش ارف در آموزش موسیقی به آن تاکید می گردد:

• کشف جهانی جدید: از نظر ارف هدف از آموزش موسیقی به بچه ها تربیت نوازنده نیست بلکه ارائه مهارت هایی است که کودک می تواند به واسطه آن به کشف جهانی جدیدی دست یابد. وی کوشید تا بر اساس گرایش حسی و عملی ذهن بچه ها و بدون اتکاء بر مبانی نظری تمرین هایی را ابداع کند تا بچه ها بتوانند به سادگی به جهانی موسیقی وارد شوند.
• ریتم: ارف اعتقاد داشت که ریتم، قسمت بسیار مهم موسیقی است. به خاطر این که بچه ها باید بتوانند بدون آن که آموزش خاصی دیده باشند، موسیقی حرکتی یا کلامی را خلق نمایند. او برای آموزش ریتم از گفتار استفاده می کرد.
• بداهه پردازی: بچه ها باید برای تقویت قوه خلاقیت بداهه پردازی نمایند.

5. روش شی نی چی سوزوکی

شی نی چی سوزوکی ویولونیست ژاپنی معتقد بود که توانایی موسیقایی استعداد ذاتی نیست بلکه قابلیتی است که می توان آن را پرورش داد. وی با تحقیقاتی که روی فراگیری زبان در بچه ها انجام داد، متوجه شد که بچه ها در جذب و شبیه سازی زبان مادری توانایی بسیار بالایی از خود نشان می دهند. سپس با دقت در این موضوع توانست روش نوینی را در آموزش موسیقی به بچه ها ابداع کند. به همین جهت روش سوزوکی در آموزش موسیقی به بچه ها مبتنی بر رهیافت زبان مادری است. فلسفه ای که پشت سر این متد است، می گوید اول شخصیت، بعد مهارت.

در واقع آقای سوزوکی معتقد بود: آموزش موسیقی هدف اصلی من نیست، من می خواهم شهروندانی خوب و انسان هایی متعالی تربیت کنم. اگر بچه ها از بدو تولد به موسیقی خوب گوش دهند و خود نیز نحوه اجرای آنرا یاد بگیرند، اینکار باعث خواهد شد تا حساسیت، نظم و عشق و علاقه آن ها نیز گسترش یافته و به تدریج صاحب قلبی زیبا شوند.

موضوعاتی که در روش سوزوکی در آموزش موسیقی به آن تاکید می گردد:

• شروع زود هنگام (از سن 3 تا 4 سالگی): بچه ها کم سن قابلیتی ذاتی و طبیعی برای انطباق و توافق با محیط دارند؛ بنابراین اگر ما این دوره از زندگی را از دست بدهیم بسیار سخت خواهد بود که موسیقی را آموزش بدهیم و به همان نتایج دست یابیم.
• مشارکت والدین: والدین نقش مهمی در روش سوزوکی بازی می نمایند. از آن ها انتظار می رود تا در کلاس ها شرکت نموده، یادداشت بردارند و حتی در تمرین های روزانه، بچه ها را همراهی نمایند.
• تکرار و تمرین: بچه ها مطالب را بر اساس تکرار و تمرین مداوم یاد می گیرند. زمانی که ما یک موضوع را زیاد تکرار می کنیم، این تکرار به قسمتی از توانایی و استعداد کودک تبدیل می گردد.
• گوش دادن: قبل از یادگیری هر قطعه، از هنرجویان خواسته می گردد تا به قطعات ضبط شده به دقت گوش دهند. بعد از اینکه کودک برای یک مدت زمان معینی در این فعالیت شرکت داده شد، موسیقی نوشته شده به او معرفی می گردد.
• مشاهده: قبل از اینکه بچه ها هرگونه اجرایی در نظر عموم داشته باشند، لازم است تا چندین ماه به مشاهده اجرا های دیگران بپردازند. به وسیله اینگونه مشاهدات بچه ها می توانند از آن ها الگو بگیرند و اجرا در نظر عموم را بپذیرند.
• رپرتوار درجه بندی شده: در روش سوزوکی برای هر ساز یک مجموعه ربرتوار (درجه بندی شده از ساده تا پیشرفته) وجود دارد که تمامی دانش آموزان سوزوکی با یک نظم یکسان آن ها را مطالعه می نمایند.
• مربیان آموزش دیده: همه مربیان موسیقی سوزوکی، نه تنها به عنوان اجرا نمایندگان، بلکه به عنوان یک معلم، در حوزه هایی چون روان شناسی کودک و مسائل یادگیری بچه ها نیز آموزش می بینند.
• تسلط کامل: لازم است تا همه دانش آموزان سوزوکی برای یادگیری تکنیک و موزیکالیته، قطعات قدیمی تر را به شکل حفظی اجرا نمایند و یا آن را مرور نمایند.
• کار گروهی: علاوه بر کلاس های هفتگی خصوصی، دانش آموزان سوزوکی در کلاس های گروهی هفتگی نیز شرکت می نمایند. بدین شکل به وسیله تعاملات اجتماعی، مهارت های گوش دادن و نوازندگی کودک از یک منظر دیگر پرورش می یابد.
• اجرا در نظر عموم: از همان سال های اولیه کودکی، دانش آموزان تشویق می شوند تا در نظر عموم و معمولاً در کنسرت ها موسیقی اجرا نمایند. چنین اجرا هایی وحشت حضور در صحنه اجرا را کاهش می دهد و موجب می گردد موسیقی به عنوان یک عمل مشترک و اجتماعی معرفی گردد.

سوزوکی می گوید: به خاطر بچه هامان به ما اجازه دهید از زمانی که در گهواره هستند به آن ها موسیقی آموزش دهیم تا در آینده ذهنی اصیل، احساس بالایی از ارزش ها و توانایی هایی درخشان داشته باشند.