چرا استرالیا این همه حیوان سمی عجیب دارد؟ - اردکان خبر

غزال زیاری: تنوع زیستی جانوران در استرالیا حیرت انگیز است و مجموعه ای شگفت انگیز از موجودات سمی مثل انواع عنکبوت، مار، عروس دریایی، مورچه، زنبور و پلاتی پوس در این کشور زندگی می نمایند. ولی سوالی که مطرح می شود این است که چرا بسیاری از حیواناتی که در استرالیا زندگی می نمایند، از سم به عنوان سلاح بهره می برند؟

بسیاری از این جانوران قبل از آنکه استرالیا به عنوان یک قاره معرفی شود، وجود داشته اند. اما داستان مارهای سمی ای که بعد از ظهور این قاره، در آنجا سکنی گزیدند، داستانی فرق دارد.

به گفته کوین آرباکل، دانشیار علوم زیستی تکاملی در دانشگاه سوانسی بریتانیا در این باره شرح داده که استرالیا حدود صد میلیون سال پیش و زمانی که از ابر قاره جنوبی گندوانا جدا شد، تبدیل به یک خشکی گشت. طبق گفته او، قدمت این حشرات سمی دو تا سه برابر قدیمی تر از جدا شدن استرالیا از قاره گندواناست.

از سوی دیگر، بعضی از این گونه های سمی، زمانی که استرالیا از این ابرقاره جدا و به یک خشکی منزوی تبدیل شد، در این جزیره بزرگ گیر افتادند. از جمله بندپایان سمی استرالیا می توان به مورچه های تله فک (genus Odontomachus) اشاره نمود که اگر شما را نیش بزنند، جای نیششان به شدت دردناک است. اما این حشرات نه فقط در استرالیا، بلکه در دیگر منطقه ها گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان هم زندگی می نمایند.

یکی دیگر از این حشرات، مورچه های بولداگ استرالیایی است (genus Myrmecia) که می تواند به صورت همزمان هم شما را نیش زده و هم گاز بگیرد و جزو کشنده ترین مورچه ها در جهان به شمار می روند و طبق گزارش منتشره در رکورد جهانی گینس از سال 1936 تا حالا سه نفر با نیش این مورچه کشته شده اند. این مورچه های سمی از قبل از جدایی استرالیا از گندوانا در آنجا زندگی می کردند و پس از جدا شدن استرالیا در آنجا باقی ماندند.

دیگر موجودات سمی استرالیا

آرباکل در خصوص عنکبوت های استرالیا به این نکته اشاره نمود که عنکبوت های تار قیفی (genera Hadronyche and Atrax)، تنها گونه عنکبوت در استرالیا هستند که می توانند با نیش سمی شان انسان را بکشند.

طبق گزارش موزه استرالیا، تصور می شود که عنکبوت های نر تار قیفی، باعث مرگ 13 نفر شده اند؛ هرچند که از زمان معرفی پادزهر نیش این عنکبوت در سال 1981، هیچ مرگ انسانی ناشی از نیش این عنکبوت ثبت نشده است. یک گونه استرالیایی از عنکبوت بیوه پشت قرمز هم می تواند با نیش سمی اش باعث مرگ انسان شود که اجداد آنها نیز قبل از جدا شدن استرالیا از ابرقاره گندوانا در آنجا زندگی می کردند.

• کامپیوترها در آینده قادر به انجام چه کارهای عجیبی خواهند بود؟/ عکس
• اقدام ناسا برای نابودی رویایی که در فضا برپا کرد

به همین ترتیب، سرپایان سمی، از جمله ماهی مرکب، اختاپوس و سپیداج از حدود 300 میلیون سال پیش وجود داشته اند و قبل از آنکه قاره استرالیا به شکلی مجزا وجود داشته باشد، در آب های اطراف زندگی می نموده اند.

یک حادثه تاریخی

طبق گفته مایکل لی، استاد زیست شناسی تکاملی موزه استرالیای جنوبی و دانشگاه فلیندرز، بخش دیگری از پاسخ این سوال، به 60 میلیون سال پیش برمی شود و به یک حادثه تاریخی می رسد. در آن موقع، رانش قاره ای، استرالیا را به سمت قطب جنوب راند و همین اتفاق باعث شد تا بیشتر خزندگانی که در این منطقه زندگی می کردند، از بین بروند.

ولی زمانی که قاره استرالیا تدریجا به سمت شمال حرکت کرد، دمای آن دوباره افزایش یافت و خزندگان مجددا به آنجا جذب شدند. به شکلی تصادفی و 40 میلیون سال بعد از این حادثه، اولین مارها در این قاره ساکن شدند و این گونه از مارها، از خانواده سمی Elapidae با نیش جلویی بودند که شامل مارهای کبرا، مامباها، مارهای مرجانی و تایپان ها می شوند. آنها به اجداد مارهای این سرزمین تبدیل شده و تدریجا تبدیل به مارهای سمی شدند.

به گفته لی، از بین 220 گونه مار که در استرالیا زندگی می نمایند، 145 گونه سمی هستند. این مارهای سمی، 65% جمعیت مارهای استرالیا را تشکیل می دهند. جالب توجه اینجاست که تنها 15 درصد از مارهای جهان سمی هستند.

تک تک گونه های عروس دریایی ساکن استرالیا، سمی هستند. قدمت آنها به 500 میلیون سال قبل برمی شود و آنها نیز از قبل از به وجود آمدن قاره استرالیا در اقیانوس های اطراف این کشور زندگی می کردند. طبق گفته آرباکل، عروس های دریایی کشنده جعبه ای (از جمله Carukia barnesi) یا گونه Physalia physalis که در آب های استرالیا زندگی می نمایند، معمولا در آب های استوایی و نیمه گرمسیری ساکن هستند . او در این باره گفته: آنها پدیده ای تنها استرالیایی نیستند. باید این را مدنظر داشت که خط ساحلی استرالیا، زیست بوم مناسبی برای این موجودات ایجاد می نماید.

شمارش تعداد موجوات سمی که در استرالیا زندگی می نمایند کار دشواری است.

دیتر هوچولی، استاد بوم شناسی دانشگاه سیدنی در این رابطه گفت: پاسخ کوتاه برای این سوال زیاد است و احتمالا تعداد این جانوران به مراتب بیشتر از آن چیزی است که فکر می کنیم.

آرباکل شرح داده که جدای از مارها، تعدد جانوران سمی در استرالیا منطقی و معمولی است. او ادامه داد: برخلاف تصور عمومی، تنوع بی مهرگان سمی در استرالیا بیش از حد زیاد یا متنوع نیست. استرالیا به عنوان خانه و مامن حیوانات بسیار سمی تصویری بادوام و برجسته دارد؛ اما در بیشتر مواقع در این مورد اغراق می شود.

او در این باره که بخشی از این باور ریشه در سرمایه علمی و زیرساخت های عالی این قاره برای بهداشت عمومی و مراقبت های پزشکی دارد، مردد است. آرباکل ادامه داد: تنوع حیوانات سمی در استرالیا با در نظر داشتن اینکه اینجا یک منطقه عمدتا گرمسیری است، اصلا غیرعادی به نظر نمی رسد.

منبع: livescience

5858