سوغاتی از غار گذشته سمنان! - اردکان خبر

آرزو فیروزفر : ایران پر از زیبایی ها و جاذبه های گوناگون است که بسیاری از آنها حتی برای خود ما ایرانی ها ناشناخته است. یکی از این از جاذبه ها پنیر افتر است که به خاطر شیوه فراوری و نگهداری به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شده است.این پنیر در شهرستان سرخه واقع در استان سمنان فراوری می شود.

روستای نمونه گردشگری افتر، مرکز دهستان هفت در (افتر) از توابع بخش مرکزی شهرستان سرخه در فاصله 25 کیلومتری شمال غربی شهر سرخه و 35 کیلومتری شمال غربی شهر سمنان و در ارتفاع 2110 متری از سطح دریا واقع شده است.

روستای افتر برگرفته از نام یک قلعه تاریخی و قدیمی در این روستا است. قلعه هفت در یکی از آثار تاریخی و به جای مانده در این روستا است. روستای افتر، در گذشته به نام مرکز دهستان هفت در اشتهار داشت که با گذشت زمان در بین ساکنان و مردم اهالی روستا به افتر تغییر نام پیدا کرد. قلعه هفتدر (افتر) در بخش جنوبی روستا و بر روی ارتفاعات واقع شده است و ساخت و سازهای بافت اولیه روستا در پایین آن اجرا شده است. این قلعه دارای هفت تونل زیرزمینی وهفت در بوده که یک پله از در سنگی ان هفتاد یا هشتاد سال قبل جهت احداث تخت غسالخانه روستا که بقایای آن هنوز در نزدیکی حمام قدیمی سرچشمه قنات سفلاح قابل مشاهده است مورد استفاده قرار گرفته است.

از آثار قدیمی روستا می توان به خانه معرف به خانه سلطان (علیرضا محمودی معروف به سلطان متوفای 1343هجری، شمسی) که از خانه های تاریخی و قدیمی در این روستا است، این بنا در قسمت بافت اولیه روستا در قسمت جنوب غربی واقع شده و دو طبقه دارای اتاق های زمستانی و تابستانی است.

در سر در اصلی و طاق ضربی بنا، گچبری هایی به چشم می خورد و در چوبی آن نیز دارای کنده کاری هایی است از کارهای معماری معمار مشهور سمنان به نام معمار دارایی است. بنا به گفته اهالی، این بنا متعلق به سلطان که بزرگ روستا و نماینده حکومت مرکزی و مالک روستا بوده و در زمان حکومت رضاخان ساخته شده است. این خانه مرکز حکومت و دیوانی واداری و محل رتق و فتق مسائل مردم شکایت وامور اداری وحضور مسئولین اداری، حکومتی، نظامی وشور وهم اندیشی بوده و خیلی از تصمیمات آبادانی و تنازعات و… در این خانه اتفاق می افتاده است و به روایتی اداره چهل وچهار آبادی در محدوده دهستان افتر به وسیله این روستا اجرا شده است.

از جمله بقایای تاریخی می توان به خانه محمودی که قدمت آن به دوره حاجی آقا سلطان برمی شود اشاره کرد بعلاوه به قلعه آستانه در سمت شمال غربی روستا که به صورت تلی قابل مشاهده است وحمام قدیمی و خانه های قدیمی اشاره کرد. آبگرم روستای افتر در فاصله 10یا 15 کیلومتری روستا، امامزاده ای علی، قاسم و طاهر، قنات آب قدیمی سفلاح و علیا، یخچال طبیعی و سردخانه قدیمی مغار (میم به فتحه و غین با تشدید) محل نگهداری پنیر، ماست چکیده، کره، وسایر فراورده های لبنی پوستی دامداران و عشایر البرز مرکزی از خرداد تا شهریور از جاذبه های گردشگری این روستاست. افتری ها به گویش افتری اصیل افتری که نشأت گرفته از زبان فارسی قدیمی است و از تعاملات مالی وفرهنگی و… به وسیله چارواداری. اهالی روستا با استر و قاطر و.. با مازندران، سمنان، سرخه و سنگسر و مراودات مالی برگزار می گردند که به این روش مراوده چارواداری می گفتند) از گویش مازندرانی، سرخه ای و سنگسری (مهدیشهری) متأثر شده تکلم می نمایند.

شغل اهالی روستا کشاورزی شامل زراعت، علوفه کاری، شبدر و یونجه، محصولات صیفی، سیب زمینی، گندم، جو و باغداری مرکبات و دامداری، خدمات و صنایع دستی و کارگاهی و رانندگی و… است.

اما آنچه نام این روستا را امروز بیش از قبل بر سر زبان ها انداخته است، پنیری به نام افتر است که در غاری به همین نام تهیه و فراوری می شود و به قدری قدیمی است که ثبت ملی شده است.

این فرآورده در منطقه خاصی از سمنان از شیر گوسفند تهیه می شود در و در غاری به همین نام نگهداری می شود.

پس از اینکه شیر با مایه پنیر مخلوط و کمی سفت شد، در پارچه ململ یا کرباس آبگیری می شود. آبگیری تا 12 ساعت و با قرار دادن وزنه های سنگین بر روی شیر انجام می شود. مایع آبگیری شده پس از قرار گرفتن به مدت 18 تا 24 ساعت در آب نمک منجمد شده و به مدت دو هفته به صورت خشک نگهداری می شود.

در ادامه پس از خرد کردن پنیر سنگ نمک خرد شده نیز به آن اضافه می شود و سپس درون خیک فشرده و پر می شود به گونه ای که هیچ هوایی در خیک باقی نماند.

در ادامه خیک ها به غار منتقل می شوند و تا 6 ماه همان جا باقی می مانند تا پنیر به مرحله خوردن برسد.