ژانر وحشت در ادبیات ایران هنوز بکر است - اردکان خبر

رامبد خانلری در ابتدای گفت و گوی زنده با توجه به سوالات مخاطبان درباره ژانر وحشت، تعریفی کلی از این ژانر برای آن ها ارائه داد و گفت: ژانر وحشت ژانری ست که طرح و توطئه داستان ما براساس وحشت است. در داستان ژانر همواره ما به عنوان مخاطب در گرو یکی از احساسات خود هستیم و به واسطه احساس ما و دستکاری آن داستان پیش می رود و ما درنهایت ارتباط برقرار می کنیم یا نمی کنیم. در همه فضاهای داستانی همین طور است. ابتدا قلقلکی در احساسات ما شکل می گیرد و بعد حس آشنایی خواهیم داشت و درنهایت ارتباط شکل می گیرد.

دو عامل وحشت را ایجاد می نمایند: ناشناختگی و شناخت. ناشناختگی یعنی ما آن عامل را نمی شناسیم و می ترسیم و شناخت به معنای اعتقاد یعنی در ناخودآگاه مان چیزی وجود دارد که ما با تصور المان های وحشت می ترسیم. هرکس المان های وحشت خود را دارد. و برای اینکه ادبیات وحشت قدرتمندی داشته باشیم باید به اسطوره های وحشت بومی و داستان های محلی وحشت خود برگردیم. آن ها را به روز کنیم تا مخاطب امروزی داستانی داشته باشد که بتواند آن را بخواند، بترسد و لذت ببرد و با شکل دیگری از ترس ها که در ناخودآگاهش وجود دارد آشنا گردد.

او در پاسخ به این سوال که چرا باید نوجوانان داستان های ژانر وحشت بخوانند گفت: در قدم اول در ادبیات وحشت دوست دارید با داستانی روبرو شوید که شما را بترساند، اما به تدریج که ترس هایتان را بیشتر می شناسید و داستان های وحشت بیشتری می خوانید، انتظارتان بالاتر می رود و دنبال داستان های عمیق تری در ژانر وحشت می شد و صرفا نمی خواهید که بترسید.

خوب است که ما نوجوانان مان را در قدم اول با داستان هایی در ژانر وحشت آشنا کنیم که ابتدا بخواهند بترسند. آماده شوند برای اینکه بتوانند داستان های مهم تر و عمیق تری را در این ژانر در آینده بخوانند و به مخاطب حرفه ای تبدیل شوند.

خانلری در پاسخ به این سوال که داستان ترسناک به اندازه فیلم ترسناک دلهره آور است؟، ژانر وحشت را به طور کل سینمایی دانست و گفت: ژانر وحشت وابسته به تصویر است. این ژانر ارتباط زیادی با لحظه دارد. مانند حرکات ناگهانی و اتفاق های ناگهانی. اشتباهی که وجود دارد این است که ما انتظار داریم ژانر وحشت صرفا ما را بترساند درصورتی که این ژانر کارکردهای بسیار متنوع و وسیع تری دارد. سال جاری فیلم هایی برای مخاطبان دنیا در ژانر وحشت پسندیده بودند که شاید اصلا ترسناک به نظر نرسند. مخاطب به دلیل بیشتر آشنا شدن با ژانر وحشت دیگر فقط دنبال دیدن برخوردهای ناگهانی و موجودات عجیب و غریب در فیلم نیست بلکه انتظارهای دیگری دارد.

حالا دوست دارد به لایه های عمیق تری از خودش دست پیدا کند و با ترس هایی از خودش که در لایه های زیرینش پنهان شده روبرو گردد و به واسطه شناخت ترس هایش بتواند با خودش بیشتر آشنا گردد و بر اثر این آشنایی بیشتر، زندگی بهتری داشته باشد. ادبیات وحشت چنین کارکردی دارد و اگر این ژانر را در اختیار نوجوانان قرار می دهیم به این دلیل است که نوجوان به واسطه داستانی که ثابت شده سرگرم نماینده است آغاز به شناخت لایه های عمیق تر خود کند و طبیعتا شانس بیشتری برای موفقیت در زندگی دارد.

نفرین پنگوئنینه نیز چنین داستانی دارد، پسری یتیم که به سرپرستی فردی عجیب و غریب قرار می گیرد و سوال هایی برای مخاطب ایجاد می گردد که چرا این فرد عجیب و غریب است و چرا پسر یتیم قصه را به فرزندخواندگی گرفته است. داستان در لایه های زیرین خود به خانواده اهمیت می دهد. ما با دنیای داستان می توانیم فضاهای بسیاری را تجربه کنیم بدون اینکه در زندگی خودمان رخ داده باشند. خیلی از روان شناسان موافق این هستند که نوجوانان به واسطه شناخت ترس هایشان می توانند خود را بهتر بشناسند و درنتیجه زندگی بهتری داشته باشند.

او درباره صندلی ضعیف ادبیات ژانری در ایران گفت: در ایران در این سال ها داستان وحشت زیادی نداشتیم. شاید به خیلی از مخاطبان بگوییم که اثر وحشت ایرانی نام ببرند فیلم شب بیست و نهم را معرفی نمایند که ریشه در سنت های ایرانی دارد و المان های آشنایی برای مخاطب ایرانی دارد. ژانر وحشت در ایران هنوز بکر است. هنوز به طور قوی الگوهای وحشت ایرانی را برای فراوری داستان وحشت به کار نبرده ایم مثل آل.

رامبد خانلری که خود ژانرنویس است درباره اینکه چطور علاقه مندان به ادبیات ژانری می توانند یک داستان ژانر بنویسند گفت: در داستان ژانر چیزی وجود دارد به نام سنت. باید سنت ها را رعایت کرد. سنت ها تمهیدات ویژه ای برای نوشتن اثر ژانری به نویسنده می دهند. این سنت ها را با خواندن و تماشای آثار ژانری می توان شناخت. اینکه بتوانیم راستا داستان ها را تشخیص دهیم می تواند به ما برای نوشتن این داستان ها یاری کند.

او در سرانجام این گفت و گوی زنده ادبیات وحشت نوجوان را قصه گوتر از ادبیات وحشت بزرگسال دانست و اضافه کرد: ادبیات وحشت نوجوان با بزرگسال متفاوت است چون ترس های هر رده سنی متفاوت است. اما نوشتن داستان وحشت برای نوجوان سخت تر است زیرا تخیل قوی تری نسبت به بزرگسالان دارند. داستان های وحشت نوجوان ضرباهنگ و اتفاق های بیشتری نیز دارد و قصه گوتر است. همچنین رسالت سرگرم نماینده داستان در ادبیات نوجوان پررنگ تر است. ارتباط با داستان نوجوان در ژانر وحشت راحت تر است، لزوما برای کسی نیست که در رده سنی نوجوان است بلکه برای کسانی است که در داستان خواندن خیلی حرفه ای نیستند. این داستان ها مخاطب را آماده می نماید برای خواندن کتاب های جدی تر و عمیق تر. ادبیات نوجوان را به کسانی پیشنهاد می کنیم که همواره دوست داشتند کتاب خوان شوند ولی فرصتش را نداشتند. کتاب هایی مثل نفرین پنگوئنینه حتما یاری می نماید که نوجوانان و حتی بزرگسالان کتاب خوان شوند.