زنگوله سازی هنری هزار ساله در تیران و کرون به شمار می رود - اردکان خبر

محسن مظاهری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون درباره هنر زنگوله سازی که جز هنرهای صنایع دستی است، اظهار کرد: هنر زنگوله سازی که در ایران مختص به شهرستان تیران و کرون است، یکی از هنرهای صنایع دستی این شهرستان است که بیش از هزار سال در تیران و کرون سابقه دارد. در قدیم به علت وجود گله های گوسفند در اطراف تیران و کرون و شهرهای مجاور، رشته زنگوله سازی در این شهر شکل گرفته و ساخت زنگوله در رشته های متناوب از قبیل زنگوله شتر، گاو و گوسفند انجام می گردد.

وی اضافه نمود: در حال حاضر 30 کارگاه زنگوله سازی در شهرستان تیران و کرون فعال است که کسب و کار این هنرمندان از رونق خوبی برخوردار است، به طوری که زنگوله های فراوری شده به شهرستان های همجوار و سایر نقاط ایران ارسال می گردد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: مراحل ساخت زنگوله شامل 25 تا 30 مرحله است. از نظر هنرمندان زنگوله ساز، زنگوله صداهای مختلفی دارد که براساس ضرباتی که بر زنگوله میخورد و تعداد ورق چکش خورده، صداهای مختلفی فراوری می نماید و تنها خود زنگوله سازان تشخیص می دهند که با فراوری کدام صدا آن زنگوله آماده عرضه به بازار است.

مظاهری توضیح داد: تمام مراحل ساخت زنگوله با دست انجام می گردد و یک هنرمند می تواند در روز 70 زنگوله و حتی بیشتر فراوری کند که هنرمندان از سندان و کوره آهنگری برای ساخت زنگوله بهره می برند. زنگوله سازی یکی از رشته های چلنگری (آهنگری) بوده که از قدیم الایام در تیران و کرون رایج بوده است. از رشته چلنگری یک انشعاب دیگر هم داریم که در ساخت ادوات دستی کشاورزی مانند داس، چکش، چنگک و ...فعال بوده اند و این ابزار فلزی که در صنایع مختلف کاربرد دارد از قدیم به شکل دستی در تیران و کرون فراوری میشده است.

وی گفت: زنگوله ها در ابعاد کوچک و بزرگ بسته به مقدار دام فراوری می شوند. برای مثال زنگوله 3 سانتیمتری برای بره های میانه و زنگوله های 30 سانتیمتری برای شتر فراوری می گردد. جنس زنگوله از ورق گالوانیزه است که برش داده می گردد و پس از خم کردن در کوره، کلاهک مخصوصی برای آن ساخته می گردد و داخل آن حلقه ای مخصوص برای فراوری صدا تعبیه می گردد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون اضافه نمود: هر زنگوله در بازار بین 15 تا 20 هزار تومان به فروش می رسد. بیشتر زنگوله های فراوری شده در این شهرستان به استان های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام صادر می گردد. معمولا واسطه ها زنگوله ها را از هنرمندان خریداری و به استان های مختلف ارسال می نمایند.

مظاهری با بیان اینکه زنگوله فراوری شده فقط برای دام کاربرد ندارد، یادآور شد: بعضی از انواع این زنگوله ها برای تزئینات هم استفاده می گردد و حتی در قدیم این زنگوله ها به سنگ های آسیاب بسته میشد و در ورودی های چایخانه ها هم برای فراوری صدا و خبر دادن آمدن مشتری نصب میشده است، اما بیشترین استفاده زنگوله برای دام است تا چوپانان با فراوری صدا بهتر بتوانند گله را ردیابی نمایند.

وی اعلام کرد: صرفه مالی زنگوله سازی برای هنرمندان این رشته مطلوب است، اما باید توجه داشته باشیم که در بعضی مواقع فراوری زنگوله ارتباط مستقیمی با خشکسالی دارد و در سالهای خشکسالی که حجم علوفه و غذای دام کاهش می یابد به تبع آن فراوری زنگوله نیز تقلیل می یابد. در مواقع ترسالی بر تعداد گله های گوسفند اضافه می گردد و درخواست ساخت زنگوله افزایش می یابد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: بعد از مدتی زنگوله ها نیز کهنه می شوند و از گردن گوسفندان می افتند و حتی به علت فرسایش زنگ های وسط زنگوله صدای فراوری شده کاهش می یابد و در نتیجه زنگوله قابل استفاده نخواهد بود. در این مواقع درخواست زنگوله های تازه افزایش پیدا می نماید.

مظاهری اعلام کرد: به صراحت می توانیم بگوییم هنر زنگوله سازی در ایران مختص تیران و کرون است و عمومیت آن متعلق به این شهرستان است و به نوعی قطب صادرات زنگوله در کشور تیران و کرون است. اخیراً با استفاده از ریخته گری زنگوله هایی فراوری می گردد که به هیچ وجه کیفیت زنگوله های دست ساز را ندارند و این نوع زنگوله ها بیشتر در قلاده سگ کاربرد دارد.

وی اضافه نمود: هنر زنگوله سازی از صدها سال پیش در تیران و کرون رواج داشته و بومی این شهرستان شده است و بیشتر هنرمندان زنگوله ساز با طی مراحل قانونی زیر مجموعه صنایع دستی شده اند.